Stenen die uit zichzelf voortbewegen in de kurkdroge Death Valley. Decennialang deden de wildste verhalen de ronde, totdat een Amerikaanse wetenschapper het geheim achter de ‘wandelende stenen’ blootlegde. Welke onzichtbare kracht zit hier achter?

In 1915 maakten geologen voor het eerst melding van het verschijnsel, dat zich daarna leende voor de meest uiteenlopende theorieën. Zo zouden de stenen speelbal zijn van stevige windhozen, aardmagnetisme of zelfs bovennatuurlijke krachten. Maar niemand had een sluitende verklaring voor het voortbewegen van de soms driehonderd kilo zware stenen. En het vreemdst van alles: nog nooit had iemand de stenen daadwerkelijk zien bewegen. De enige zichtbare aanwijzingen waren de soms tientallen meters lange sporen die de stenen achterlieten op de vlakke zandbodem.

Een kleine drijvende ijskap met een steen als kiel 
De Amerikaanse wetenschapper Ralph Lorenz plaatste in 2006 voor een NASA-project verschillende weerstations in Death Valley, een plek waar de extreme weersomstandigheden vergelijkbaar zouden zijn met die op Mars. De stenen boeiden hem meteen mateloos, en hij besloot het fenomeen te onderzoeken naast zijn reguliere werk voor NASA.

Zijn conclusie na jaren van onderzoek en observatie: in de winter vormt een waterlaagje op de bodem van de vallei zich gedeeltelijk om tot een ijslaag. Het ijs hecht zich aan de steen en tilt hem als het ware op. De steen komt zo los uit de modder en drijft op een kleine laag water. “Je kunt het zien als een kleine drijvende ijskap, die met een kiel van steen een spoor trekt door de zachte modder”, zegt Lorenz. Zijn berekeningen tonen aan dat het gevaarte in dit scenario maar weinig last heeft van wrijving en dat de stenen al bij het lichtste briesje vooruit kunnen komen.